گزارش ها و اسناد ساواك  عليه تختی

جهان پهلوان از همان اوان جواني از اتفاقات كشور بي خبر نبود و مي دانست كه بايد كدام سوي بايستد. 25 مرداد 1332 كه شاه از ايران گريخت به نظر مي رسيد كه پايان كار استبداد فرا رسيده است. تجمع بزرگي در ميدان بهارستان تشكيل شد. پس از آن بود كه عده اي از تظاهركنندگان به مجسمه هاي شاه در سطح شهر حمله بردند. غلامرضا تختي نيز رهبري نيروهاي خودجوش مردمي را در پايين كشيدن مجسمه رضا خان در ميدان توپخانه به عهده گرفت. تختي كه چهره مشهوري بود، بنابراين حضورش در اين ماجرا هرگز فراموش نشد. به سرعت و دهان به دهان در شهر پيچيد كه تختي نيز در شورش بيست و ششم مرداد در كنار مردم بوده است.

پس از سركوب اعتراض‌هاي مردمي در شهريور 1342 و در آستانه انتخابات مجلس، كيهان در يك آگهي خبر از كانديداتوري تختي براي نمايندگي مجلس داد. چند روز بعد تختي در گفت و گو با كيهان اين خبر را تكذيب كرد. گفته مي شد كه ساواك از او خواسته است كه كانديداي مجلس شود و تختي به دليل سركوب مردم و زنداني كردن مبارزان، حاضر نشده است كه چنين كند.

در سندي از اسناد ساواك كه مربوط به اواخر عمر تختي است آمده است: آقاي … نماينده مجلس شوراي ملي اظهار مي داشت چندي پيش به غلامرضا تختي گفتم تو و من هر چه داريم از شاه داريم. اين جوانمردي نيست كه به دشمان شاه دست دوستي بدهي، تختي در جواب گفته است من به مردم  كشورم پشت نمي كنم. تختي منزوي شده بود. حسين عرب از دوستان نزديك تختي مي گويد: در سال 1342 كه قرار بود من به بهانه بيماري به آلمان بروم سعي كردم به عنوان همراه مريض، تختي را با خود ببرم ولي به او گذرنامه ندادند و گفتند بايد به خانه اي درجاده قديم شميران كه يكي از مراكز ساواك بود برود،‌ولي تختي از رفتن به آن مركز خودداري كرد و در نتيجه از مسافرت با من هم صرفنظر نمود.

اسناد جلوگيري از خروج تختي از ايران در اين سالها موجود است. از جمله در سندي به تاريخ 29/11/43 از وزارت خارجه خواسته شده است كه به تختي ابلاغ كنند قبل از صدور گذرنامه بايد خود را به ساواك معرفي كند. در يكي ديگر از اين اسناد آمده است: يكي از همكاران افتخاري در تربيت بدني گفته است دانشجويان ايراني مقيم انگليس در آخرين مسابقه كشتي كه غلامرضا تختي شركت داشت نامبرده را تشويق مي كردند كه از مراجعت به ايران خودداري كرده و در انگليس اقامت نمايد ولي تختي از قبول دعوت دانشجويان مذكور خودداري كرده بود… چون تختي بارها اعلام كرده كه منبعد فعاليت ورزشي نخواهد كرد و همچنين گويا از طرف ساواك در سال گذشته از مسافرت وي به خارج ممانعت شده است امكان دارد با استفاده از شركت در تيم كشتي بخواهد از ايران خارج شده و در خارج اقامت گزيند.

در اين سالها كوشش هاي بسياري شد كه تختي از اهداف سياسي خود دست كشد. اسناد احضار مكرر تختي به ساواك نيز موجود است. از جمله درسندي به تاريخ 7/10/1342 با اشاره به اينكه تختي در ساعت مقرر در ساواك حاضر نشده، تاكيد شده است كه مجددا او را احضار كنند. براساس سندي ديگر كه تاريخ نوزدهم اسفند 1342 را بر خود دارد مقرر شده است كه اگر غلامرضا تختي تنفرنامه اي از وابستگي به احزاب و دستجات سياسي بنويسد، از طرف فدراسيون كشتي براي تماشاي مسابقات چهارجانبه تهران دعوت شود و از وي تجليل به عمل آيد. تختي اما حاضر به اين كار نشد و براي تماشاي مسابقات همانند فردي عادي به سالن رفت. مردم كه متوجه حضور تختي شدند ناگهان از جاي برخاسته و شروع به تشويق تختي كردند. احساسات مردم بالا گرفت و برنامه كشتي متوقف شد. مردم او را بالاي دست بردند و فرياد مي زدند؛ رستم دستان كجايي بيا؛ نور دو چشمان كجايي بيا. تختي گريست و رفت در وسط سالن از سه سو تعظيم كرد. از او خواستند كه ورزشگاه را ترك كند و او نيز به آرامي از سالن بيرون رفت.

ديدار مكرر تختي از دانشگاه تهران و حضورش در بين دانشجويان از همين منظر قابل توجه است. پنجم ارديبهشت 1340 در يكي از گزارش هاي ساواك آمده است: چند روز قبل آقاي غلامرضا تختي قهرمان كشتي ايران به اتفاق آقاي ايرج صعودي دانشجوي سال سوم دانشكده دندانپزشكي و خبرنگار كيهان ورزشي به دانشگاه رفته و از دانشكده هاي مختلف از جمله دانشكده دندانپزشكي و فني ديدن نموده، دانشجويان از نامبردگان استقبال نموده اند. اغلب اين دانشجويان از فعالين بوده و مشكوك به نظر مي رسيده اند!

طبق اطلاع آقاي تختي به اتفاق عده‌اي از همدستان خود از جمله آقاي … سردبير كيهان ورزشي كه در سابق جامعه ورزشكاران متحد را تشكيل داده بودند هم اكنون نيز به فعاليت هاي خود ادامه داده و حتي دستورات جلسات خود را به اطلاع اين قبيل دانشجويان مي رسانند و به نظر مي رسد در وقايع اخير دانشگاه ايشان نيز دست داشته اند.

وقايع دانشگاه همان تحصن و اعتراض هاي گسترده دانشجويان در سال 1339 بود كه در دانشگاه صورت گرفت. تختي در جريان تحصن چند روزه به ميان دانشجويان مي رفت و غذا و پتو براي آنها مي برد.

تختي يك بار هم روز يكشنبه 22 بهمن 1342 به دانشگاه تهران رفت و مورد استقبال شديد دانشجويان قرار گرفت. او براي تماشاي مسابقه تنيس بين احتشامزاده و يك حريف آمريكايي به سالن ورزشگاه دانشگاه تهران رفته بود. دانشجويان از او خواستندكه برايشان سخنراني كند. اصرارها كه افزون شد، پشت تريبون رفت و گفت: يكي از آرزوهاي من اين است كه به حج بروم. اما هر وقت به ياد اين آرزوي برآورده نشده مي افتم و دلم مي گيرد، مي آيم و دور اين دانشگاه مي گردم. آن وقت دلم تسلي مي يابد. من فكر مي كنم براي رهايي مردم از فقر و بدبختي اين دانشگاه براي خودش قبله اي است.

در يكي از گزارش هاي ساواك كه در بهمن سال 1342 نوشته شده است. تختي قهرمان كشتي به استاديوم دانشگاه آمد و دانشجويان تظاهرات زيادي براي نامبرده نمودند. مرتبا شعار درود بر تختي بلند بود. بعدا تختي پشت بلندگو رفت و ضمن جواب به ابراز احساسات دانشجويان گفت: دانشگاه كعبه من است و من هر روز از جلوي دانشگاه عبور مي كنم، مثل اين است كه كعبه خود را مي بينم.

او در اين سالها كمك هاي مردمي بسياري نيز جمع آوري كرده و به خانواده زندانيان سياسي مي رساند. پس از مرگش كه آيت الله طالقاني در مراسم حاضر شده بودو خبرچين ساواك در گزارشي به سازمان امنيت نوشت: علت شركت سيد محمود طالقاني در مراسم ترحيم تختي آن است كه در تمام مدتي كه طالقاني در زندان بود تختي مرتبا هفته اي يك بار به منزل او سركشي مي كرد و …

داستاني از ديدار رودرروي تختي و شاه نيز نقل كرده اند. اينكه ظاهرا شاه در آن ديدار به يكي از افراد فحاشي كرده است تا تختي را تحريك كند و از او خواسته كه كشتي را كنار بگذارد. ظاهرا اين ديدار قبل از آخرين كشتي تختي بوده است. تختي تصميم گرفت به ميادين كشتي بازگردد. سياوش كسرايي به افتخار اين بازگشت بود كه در مدح تختي شعري با عنوان جهان پهلوان سرود:

جهان پهلوانا صفاي تو باد/ دل مهرورزان سراي تو باد/ بماناد نيرو، به جان و تنت/ رسا باد صافي سخن گفتنت.

روزهای سخت پایانی عمر تختی به روایت حسین شاه حسینی